شناخت حقوق سهامداران به عنوان یکی از ارکان حاکمیت شرکتی در کنار تیم مدیریت و هیئت‌مدیره باید به درستی شناخته شده و رعایت شود. در مقاله دیگری مفهوم حاکمیت شرکتی به زبان ساده را شرح داده‌ام. حاکمیت شرکتی اصولی دارد که در مقاله «اصول حاکمیت شرکتی» به ۸ اصل کلیدی اشاره کردم. در این مقاله می‌خواهم حقوق سهامداران را مبتنی بر توصیه‌های سازمان همکاری و توسعه اقتصادی شرح دهم.
حاکمیت شرکتی باید حافظ حقوق سهامداران بوده و اعمال این حقوق را تسهیل کند و نسبت به برخورد برابر با تمام سهامداران، شامل سهامداران اقلیت و خارجی اطمینان فراهم کند. بر این اساس ضرورت دارد تمام سهامداران فرصت جبران خصارت ناشی از تخلف نسبت به حقوق خود را داشته باشند. در ادامه حقوق سهامداران را در ۷ بخش معرفی خواهم کرد.
حقوق اساسی سهامداران
سهامداران هر بنگاه اقتصادی مجموعه‌ای از حقوق دارند که به عنوان حقوق اساسی سهامدارن شناخته می‌شود. این حقوق عبارتند از:
- روش‌های مطمئن ثبت مالکیت
- نقل و انتقال سهام
- دریافت اطلاعات مربوط و با اهمیت در مورد شرکت به طور منظم و به هنگام
- حضور و اعمال رأی در مجامع عمومی
- نصب و عزل اعضای هیئت‌مدیره
- سهیم بودن در سود شرکت
شرکت در تصمیمات بنیادین
از مهمترین حقوق سهامدارن، حق شرکت در تصمیمات مربوط به تغییرات بنیادین در شرکت است. این تصمیمات شامل موارد زیر می‌شود:
- اصلاحات اساسنامه یا دیگر اسناد مشابه
- تصویب انتشار سهام اضافی
- و مبادلات غیرعادی شامل انتقال تمام یا بخش اعظم دارایی‌ها، که منجر به فروش (واگذاری) شرکت می‌شود.
حضور مؤثر و رأی دادن در مجمع
سهامدار حق دارد در مجمع عمومی شرکت حضوری مؤثر و حق رأی داشته باشد. برای تحقق این امر نیاز است:
- اطلاعات کافی و به هنگام در مورد زمان، مکان و دستور جلسه مجمع عمومی و همچنین اطلاعات به هنگام راجع به موضوعات مورد تصمیم‌گیری در مجمع در اختیار سهامداران قرار گیرد.
- سهامداران فرصت داشته باشند سؤالات و خواسته‌هایشان را با هیئت‌مدیره مطرح نمایند. از جمله در مورد حسابرسی مستقل سالانه سؤال کنند، بخواهند مواردی در دستور جلسه مجمع عمومی قرار گیرد و با توجه به محدودیت‌های معقول پیشنهادهای خود را ارائه دهند.
- مشارکت مؤثر سهامداران در تصمیمات کلیدی راهبردی شرکتی، مانند نامزدی و انتخابات اعضای هیئت‌مدیره تسهیل شود. سهامداران بتوانند نظرات خود را در مورد سیاست اعطای حق‌الزحمه اعضای هیئت‌مدیره و مدیران اجرایی اصلی اعلام کنند. آن بخش از طرح اعطای حق‌الزحمه اعضای هیئت‌مدیره و کارکنان، که متضمن اعطای حقوق مالکانه است باید مورد تأیید سهامداران قرار گیرد.
- سهامداران بتوانند چه صورت حضوری و چه غیابی، رأی بدهند و آرای اخذ شده در هر دو قالب باید تأثیر یکسان داشته باشند.
افشای ساختارهای سرمایه‌ای
حقوق دیگر سهامداران در حاکمیت شرکتی، افشای ساختارهای سرمایه‌ای است که موجب می‌شود سهامداران خاصی به میزان کنترلی نامتناسب با مالکیت دست یابند. اگر چنین چیزی در ساختارهای حاکمیتی یک سازمان رخ دهد، اطلاعات مربوطه باید افشا شود و سهامداران باید در جریان این موضوع قرار گیرند.
کارایی و شفافیت سازوکارهای معاملات عمده
مبتنی بر این حق، ساز و کارهای حاکم بر انجام معاملات عمده یا بلوکی سهام شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار باید کارایی و شفافیت لازم را دارا باشد. در این خصوص رعایت موارد زیر ضروری است:
- قواعد و رویه‌های حاکم بر تحصیل کنترل شرکت در بازارهای سرمایه، مبادلات غیرعادی، مانند ادغام و فروش بخش عمده دارایی‌های شرکت، به روشنی تشریح و افشا شوند. به گونه‌ای که سرمایه‌گذاران حقوق و مراجع رسیدگی‌کننده در این رابطه را بشناسند. مبادلات در قیمت‌های شفاف و تحت شرایط متعارف انجام شود، تا حقوق همه سهامداران به تناسب طبقه حفظ شود.
- تمهیدات ضد تصاحب مالکیت برای فرار مدیریت و اعضای هیئت‌مدیره از پاسخگویی بکار گرفته نشوند.
تسهیل شرایط اعمال حقوق مالکیتی سهامداران
حق دیگران سهامداران در حاکمیت شرکتی، تسهیل شرایط اعمال حقوق مالکیتی سهامداران، شامل سهامداران سازمانی است. یعنی اینکه:
- سهامداران سازمانی که در مقام امین عمل می‌کنند، سیاست‌های کلی خود را در زمینه حاکمیت شرکتی، و رأی‌دهی در رابطه با سرمایه‌گذاری خود افشا کنند. از جمله این موارد افشای روش‌هایی است که برای تصمیم‌گیری در مورد نحوه استفاده از حق رأی به کار می‌برند.
- سهامداران سازمانی که در مقام امین عمل می‌کنند، افشا کنند که چگونه تضادهای عمده منافع را که بر اعمال حقوق اصلی مالکیتی آنها در رابطه با سرمایه‌گذاریشان تأثیر می‌گذارد، اداره می‌کنند؟
امکان مشورت سهامداران با یکدیگر
و آخرین حق سهامداران که در اینجا به آن می‌پردازم، امکان مشورت سهامداران با یکدیگر است. در حاکمیت شرکتی باید تمهیدی شود که سهامداران این امکان را داشته باشند که در مورد موضوعات مربوط به حقوق سهامداری خود با یکدیگر مشورت کنند.
جمع‌بندی حقوق سهامداران
آنچه در این مقاله به آن پرداختم برگرفته از اصول حاکمیت شرکتی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) بود. به طور کلی حاکمیت شرکتی باید رفتار یکسان با همه سهامداران را تضمین کند. همه سهامداران باید این امکان را داشته باشند که از تجاوز به حقوق خود ممانعت کنند. تجاوز به حقوق سهامداران اشکال و صور متنوعی می‌تواند داشته باشد. از جمله مصادیق آن این است که مدیرعامل، اعضای هیئت‌مدیره و بازرسان شرکت با استفاده از اطلاعاتی که در خصوص جریانات مالی شرکت دارند، اقدام به معاملاتی کنند که به این حقوق لطمه وارد کند. در حاکمیت شرکتی موضوعات دیگری هم وجود دارد. از جمله «نظریه‌های حاکمیت شرکتی»، «کمیته‌های هیئت‌مدیره»، «وظایف مدیرعامل» و «وظایف هیئت‌مدیره». برای دسترسی به مجموعه مقالات در خصوص حاکمیت شرکتی اینجا کلیک کنید.
دیدگاه خود را بیان کنید